Pardus'tan büyük hedef
Pardus, TÜBİTAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü tarafından 'devlet kararıyla' geliştirilen açık kaynak kodlu bir işletim sistemi. Pardus'u daha iyi anlaşılması için, 'bilgisayarımıza kurduğumuz temel yazılım olan Windows'la aynı işi yapan yerli bir çözüm' olarak ifade edebiliriz. Pardus'un geliştirilmesi, Türkiye'de bu alanda bilgi birikimi sağlanması, tecrübe kazanılması, kamuda büyük gizlilik gerektiren alanlara özel çözümlerin geliştirilmesi ve yazılım maliyetlerinde avantaj sağlanması için çok önemli. Geçtiğimiz günlerde Pardus proje yöneticisi Erkan Tekman, Twitter'da, "Pardus, 2010 yılında 7,5 milyon $'lık özgür yazılım ekonomisi oluşturuyor... Hedef 2013'te toplam 50 milyon $" açıklamasında bulundu. Bu hedef ilgimi çekti. Ortada bana göre oldukça iddialı bir rakam vardı. Bunu merak ettim ve en doğrusunun, muhatabına sormak olduğunu düşünerek, sorularımı kendilerine Pardus'un basınla ilişkilerini yürüten Ogilvy aracılığıyla yönelttim. Gelen cevaplarla, hem ben hem de siz, Pardus'un şu an ne aşamada olduğunu, ortaya konulan hedefleri nasıl gerçekleştirmeyi planladıklarını, birlikte öğreneceğiz:
TÜBİTAK tarafından Pardus projesine şu ana kadar ne kadar harcandı?
2009-2011 yılları için Yatırım Planı'nda Pardus geliştirme işi için 14,3 milyon TL kaynak ayrıldı. Ancak kimi zamanlama sorunları ve teknik güçlükler sonucu henüz bu kaynağı kullanmaya başlayamadık. Milli bütçeden Pardus'un aldığı pay 2008 ve 2009 yılları içerisinde kullanılan birkaç yüzbin TL ile sınırlı.
Buna karşın 2003 yılından bu yana UEKAE'nin Pardus projesine aktardığı kaynak 4,6 milyon TL civarında. UEKAE bu parayı diğer proje ve faaliyetlerden kazandığı gelirden aktarıyor. Yani projenin finansmanını UEKAE üstlenmiş durumda.
Ekibin genişlemesi ve yenilik üretmeye devam edebilmesinin önündeki temel engel de bu zaten. UEKAE finansmanı ile ekip ancak belli bir yere kadar büyütülebiliyor. Oysa bizim 10 kişi ile yaptığımız işi Avrupa, ABD ve Çin'de 100-200 kişilik ekipler üstlenmiş durumda.
Buna karşın ortaya çıkan iş kalite açısından herhangi bir sorun yaşamıyor, hatta çoğu zaman benzerlerini geride bırakıyor. Güvenlik güncellemelerini en hızlı devreye sokan Linux dağıtımlarından biriyiz ve böyle kalmaya devam etmek için çaba harcıyoruz.
Son derece saygın uluslararası haber sitelerinde, Pardus 2009'un kullandığı KDE4 ara yüzünün örnekleri arasında en iyi ve en kararlısı olduğuna dair değerlendirmeler yayınlanıyor. Bu durumda gereksinim duyduğumuz kaynağı kullanır hale geldiğimizde neler olacağını tahmin etmek zor değil.
50 milyon dolarlık yazılım ekonomisi
Pardus'la 2010'da 7,5 milyon, 2013'te de toplam 50 milyon $ özgür yazılım ekonomisi oluşturulması nasıl mümkün olacak?
Özgür yazılımların açık kaynak kodları ve özgür lisansları sayesinde teknolojik yenilikleri hızla ve düşük geliştirme maliyetleri ile hayata geçirmek mümkün. Pardus ve özgür yazılımlar edinirken sağladıkları kazancın daha fazlasını yaşam sürelerinde bu tip olanaklarla sağlayabiliyorlar. Kamunun yazılım ve işletim sistemi için ödediği lisans bedeli konusunda sağlıklı rakamlar mevcut değil. Tahminler yıllık bedelin 200 milyon Dolar olduğu yönünde. Kamunun yalnızca %10'unun Pardus ve özgür yazılıma göçü yıllık 20 milyon ABD Doları civarında bir kaynağın tasarruf edilmesini ve bunun bir kısmının yerli bilişim ekosistemine aktarılmasını sağlayacak. Pardus projesinin bu kapsamda bir geliştirme için gereksinim duyduğu kaynak yıllık 5 milyon TL civarında.TÜBİTAK UEKAE artık yalnızca işletim sistemi sağlayıcı olarak kalmayacak. Özgür yazılım ekosisteminden çözüm ortakları ile birlikte kurumsal yazılım geliştirme, kuruma özel çözümler oluşturma ve bilişim hizmetleri (danışmanlık, eğitim, göç, destek vb) dış kaynaklama konularında da faaliyet göstermeye başlayacak. Pardus ve özgür yazılım temelli ekonominin yalnızca birkaç yıl içerisinde yıllık 50 milyon TL'ye ulaşabileceğini tahmin edi-yoruz. Bu sayılar devlet politikalarında özgür yazılımı destekleyen herhangi bir stratejik değişiklik olmaması durumunda geçerli.
En önemli referans kamu kurumları
Pardus'u şu anda kamuda hangi kurumlar kullanıyor?
Milli Savunma Bakanlığı ve Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Pardus'u UEKAE tarafından yürütülen projeler kapsamında edinerek kullanan kurumlar. Ancak kendi çabaları ile Pardus'a ve özgür yazılımlara göç eden pek çok kuruluş da var.
İlk kullanıcılarımızdan biri olan Manisa İl Sağlık Müdürlüğü ve Manisa'daki çözümü kullanmaya başlayan Antalya İl Sağlık Müdürlüğü, Adıyaman Üniversitesi ve onları izleme niyetindeki bir dizi yeni üniversite. Geliştirme konularında sıkı işbirliği yapmakta olduğumuz Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi de iyi Pardus kullanıcıları arasında. Son katılanlardan birisi de Bergama Belediyesi.Sivil toplum örgütlerinden Petrol İş Sendikası da yıllardır Pardus kullanıyor. Özel sektörden bir örnek Ankara'da faaliyet gösteren Neziroğlu Otomotiv. E-ticaret yolu ile satış yapan Evet Sigorta'nın tüm operas-yonunu Pardus üzerinde yürüttüğünü öğrendik yakın zamanda.
Pardus özgür yazılım olduğundan tam olarak bir kullanıcı ve referans listemiz yok. Kimi kuruluş ve şirketlerin Pardus kullandığını ama bunu çok fazla ilan etmediklerini de biliyoruz.
Peki TÜBİTAK bünyesinde geliştirilen Pardus'u kendisi kullanıyor mu?
Pardus, TÜBİTAK UEKAE'ın bazı birimlerinde yaygın biçimde kullanılıyor.
Gücünü Linux'tan alıyor
Halen bu projede kaç kişi görev yapıyor?
TÜBİTAK UEKAE'nin geliştirdiği Pardus, yola çıktığı 2003 yılında teknolojik inovasyonu temel hedefleri arasına aldı ve çalışmalarını bu yönde derinleştirdi. Pardus'un temel aldığı Linux sistemlerinin kullanımında yaşanan sıkıntılardan hareketle bir dizi yeni teknoloji tasarlayan ve geliştiren Pardus ekibi, bir yandan küresel özgür yazılım geliştiricilerine entegre olurken, diğer yandan da kendi yol haritasına hakim olabilme esnekliğini kazandı.
Fizibilite ve projelendirme işini yapacak ekip 4 kişi ile başladı işe. Teknik ekibin çekirdeğini de işe aldığımız 3 yeni eleman oluşturdu. Geçen yıllarda UEKAE'de görevli Pardus ekibinin nüfusu 20 kişiye kadar yükseldi. Şu anda 19 kişilik bir ekibimiz var ve ciddi ölçüde büyümeyi planlıyoruz. Ancak Pardus'u ortaya çıkaran kişiler bu ekip ile sınırlı değil. Doğrudan Pardus'a katkıda bulunan 100 kişiye yakın gönüllü geliştiricimiz var. Bunların herhangi bir zamanda yaklaşık 40 tanesi aktif olarak Pardus ile ilgileniyor. Yani UEKAE'nin istihdam ettiği her eleman için yaklaşık 3 gönüllü de ürünün geliştirilmesine katkıda bulunuyor. Bu, tam olarak özgür yazılım geliştirme felsefesi ve metodolojilerine uygun olarak yürüyen bir sistem.
Öte yandan Pardus'un kaynak kodlarının, yani yazılı bilgisayar programlarının sadece %1'i bizim tarafımızdan geliştiriliyor. Geri kalan devasa kod, örneğin Linux çekirdeği, OpenOffice ofis paketi, KDE masaüstü ortamı, Firefox tarayıcı vb. benzer özgür yazılım sistematiği içerisinde küresel imeceler yolu ile gelişiyor. Bu şekilde Pardus koduna katkıda bulunan geliştirici sayısının 10 binin hayli üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. Çeşitli akademik araştırmalar bu şekilde üretilen kodun değerinin milyarlarca euro olduğunu raporluyorlar. Biz de özgür yazılım lisansları sayesinde bu kodları maliyetsiz olarak edinip ürünümüze dahil ediyoruz.
09.11.2009
Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Diyalog Gazetecilik San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan köşe yazısı/habere aktif link verilerek kullanılabilir.
